Ken je het verhaal van de aap en de bananen?
Er worden vijf apen in een kooi gezet. In het midden staat een grote ladder en daarboven hangt een tros bananen. Al snel waagt de eerste aap een poging om een banaan te pakken. Zodra deze halverwege de ladder is, worden alle apen natgespoten. De aap schrikt en springt snel van de ladder af, zonder banaan.
Apen hebben een hekel aan water. Zodra de eerstvolgende aap de ladder opgaat, wordt deze door de anderen hardhandig tegengehouden, want ze willen niet natgespoten worden.
Dan wordt één aap vervangen door een nieuwe aap. De nieuwe aap weet niet dat als je de ladder opgaat om een banaan te pakken, alle apen dan nat worden. Zodra hij één poot op de ladder zet, trekt de groep hem meteen van de ladder af.
Dan wordt de originele groep apen één voor één vervangen door nieuwe apen. Wat blijkt? Geen enkele aap uit deze nieuwe groep onderneemt een poging om de ladder op te gaan, ondanks dat deze groep nooit heeft gezien of ervaren dat ze werden natgespoten. Ze doen wat ze geleerd hebben van hun soortgenoten; zij houden zich aan de regels van de groep.
Ongeschreven regels in een team
Iedereen kent ze, iedereen gebruikt ze, maar niet iedereen benoemt ze; de ongeschreven regels. Nieuwkomers weten binnen no-time hoe ‘het hoort’ in het team. Ze voelen, zien en ervaren welk gedrag gewenst is zonder dat het letterlijk tegen ze wordt gezegd.
Ongeschreven regels gaan over hoe we op elkaar en de klant reageren; het zijn de regels en opvattingen van de groep. Ze bepalen de bedrijfscultuur in een organisatie en de manier hoe mensen met elkaar omgaan.
De (informele) leider bepaalt vaak de ongeschreven regels. Hij of zij wordt door het team gezien als kundig en ervaren, waardoor het team zich daaraan conformeert. Het team gelooft dat de (informele) leider het beter weet dan zij. Daarmee geloven ze dat deze regels de waarheid zijn.
Als de ongeschreven regel is dat ‘de nieuwe afdeling X bestaat uit onervaren medewerkers, waardoor er veel fouten gemaakt worden’, dan duurt het niet lang voordat iedereen dit gelooft. Het gevolg: teamleden houden werkzaamheden bij zich en durven deze niet te delegeren aan collega’s van afdeling X. Zolang deze opvatting in stand blijft, blijft ook het gedrag in stand.
Doorbreken van ineffectieve patronen
Ongeschreven regels hebben voor- en nadelen. Ze zijn bepalend voor de samenwerking en resultaten van een team. Sommige regels wil je graag behouden en andere wil je veranderen. Vaak gelden ongeschreven regels al heel lang binnen een team. Het is lastig om de waarheid niet meer als waarheid te zien. Bovendien hebben teamleden legio aan voorbeelden die hun ‘waarheid’ ondersteunen.
Soms worstelen teams met een erfenis van ineffectieve ongeschreven regels van oud leidinggevenden. De leidinggevende is vervangen (net als de aap), het team, de klant en markt is ondertussen veranderd, maar het oude gedachtegoed leeft nog voort. Dit kan leiden tot ineffectieve gedragingen en tegenvallende teamresultaten. Je kunt je voorstellen dat dit aspect bij fusies en samengevoegde teams veel aandacht vraagt.
Teams hebben de neiging om de ongeschreven regels te verklaren en in stand te willen houden vanuit het verleden. Het is echter veel effectiever om in het ‘nu’ te praten met elkaar. Hoe willen we daar nu mee omgaan? Welk gedrag willen we vanaf nu met elkaar afspreken? Wat gaan we vanaf nu niet meer doen? Welke opvattingen hebben we daar nu over als team? Het letterlijk opschrijven van de ongeschreven regels maakt het veel duidelijker. Zo kan je ook met elkaar de regels herschrijven en eraan werken om deze te verankeren.
Nog even terug naar de aap. Zou de aap nu nog steeds natgespoten worden als hij de ladder op zou gaan? Er is maar één manier om het te ontdekken: probeer het uit!
Wat kan Kerngroep voor jou betekenen?
Heeft jouw team of organisatie last van ineffectieve gedragspatronen en lukt het je niet om deze te doorbreken? Kerngroep heeft jarenlange ervaring op het gebied van teamontwikkeling, training en persoonlijk leiderschap. Lijkt het je interessant om meer te weten over onze werkwijzen? Neem dan contact op met Kerngroep. Wij informeren je graag naar de mogelijkheden en wat we voor jou kunnen betekenen.
Ga terug naar het overzicht